De nieuwe Barbie film kleurt zelfs Google roze en claimt feministisch te zijn, maar is dat terecht?

De vraag of Barbie poppen op zichzelf feministisch zijn of niet, is al heel lang een controversieel onderwerp. Een veelgehoorde kritiek op de poppen is dat ze een onrealistisch lichaamsbeeld voor jonge meisjes bevorderen, met veel Barbie producten die vrouwen afbeelden als lang en dun, behalve op plaatsen waar het hen ten goede komt om rondingen te hebben. Mattel introduceerde daarom in 2016 (na zo’n 60 jaar) Barbie poppen met verschillende lichaamstypes. Dit deden ze volgens eigen zeggen in een poging om hun producten diverser te maken. De BBC merkte direct op dat de “curvy” Barbie poppen nog steeds slanker waren dan de gemiddelde vrouw.

En deze nieuwe film? Daar kunnen we eigenlijk kort over zijn. Het noemt het woord “patriarchaat” tien keer en de Kens worden afgebeeld als minder intelligent dan de Barbies. Op zich is dat wel een teken van feminisme (en dat moet ook kunnen, er zijn immers genoeg films op te noemen met dominante sterke mannen die de weerloze vrouw moeten redden) al kun je je voorstellen dat het casten van transgender actrice Hari Nef als een van de Barbies wel weer controversieel is. Het feminisme zou in de opinie van de schrijver van dit artikel moeten gaan om vrouwenrechten, en niet om het recht van een als biologische man geboren persoon om vrouw te worden. Maar dat is een andere discussie.

Interessanter is eigenlijk de achtergrond van Barbie poppen. Want deze poppen, die voor het eerst op de markt kwamen in 1959, zijn gebaseerd op een pop genaamd Lilli. Barbie begon namelijk eind jaren veertig als een Duits stripfiguur, gemaakt door kunstenaar Reinhard Beuthien voor de in Hamburg gevestigde krant Bild-Zeitung. Het stripfiguur stond bekend als “Bild Lilli”, een naoorlogse goudzoekende rondborstige vrouw die het in het leven redde door rijke mannen te verleiden.

Lilli was snel van begrip en stond erom bekend terug te praten als het op mannelijke autoriteit aankwam. Misschien was ze dus toch ook wel een beetje een feminist. In een tekenfilm wordt Lilli namelijk door een politieagent gewaarschuwd voor het illegaal dragen van een bikini op de stoep. Lilli antwoordt: “Oh, en welk deel zou ik volgens jou moeten verwijderen?”

Lilli werd zo populair dat de krant in 1953 besloot een driedimensionale versie op de markt te brengen die werd verkocht als nieuw speelgoed voor volwassenen, verkrijgbaar bij bars, tabakskiosken en sex shops. Ze werden vaak uitgedeeld als cadeau voor vrijgezellenfeesten en de poppen bungelden geregeld aan de achteruitkijkspiegel van een auto.

Ouders vonden de pop ongepast voor kinderen en een Duitse brochure uit de jaren vijftig beschreef Lilli als “altijd discreet”, en met haar indrukwekkende garderobe was ze “de ster van elke bar”. Ze had inderdaad zo’n breed scala aan outfits en accessoires die je voor haar kon kopen, dat uiteindelijk ook kleine meisjes haar als speelpop wilden. Terwijl speelgoedfabrieken probeerden haar populariteit bij kinderen te verzilveren, bleef Lilli nog steeds een succesvolle nieuwigheid voor volwassenen, vooral buiten Duitsland. Een journalist van het tijdschrift The New Yorker, Ariel Levy, noemde Lilli later een “sekspop”.

In de jaren vijftig reisde een van de oprichters van Mattel, Ruth Handler (foto hierboven), naar Europa en kocht een paar Lilli poppen om mee naar huis te nemen. Ze sleutelde aan het ontwerp van de pop en debuteerde later met Barbie op de speelgoedbeurs in New York op 9 maart 1959. Mattel verwierf vervolgens de rechten op Bild Lilli in 1964 en de productie van de Duitse pop stopte. Opvallend is ook hoe de lichtere huidskleur van Barbie zo ongeveer de enige merkbare verandering was in de begindagen. Bekijk de volgende foto maar eens.

De plaatjes in de reclame campagnes van Barbie en Bild Lilli leken trouwens ook best veel op elkaar.

Google is nu roze als je zoekt op “Barbie” of “Margot Robbie”:

Leuk gedaan, en onderdeel van slimme marketing. Want we willen na het zien van de Barbie film allemaal meer te weten komen over Barbies of Margot Robbie, die haar speelt in de film. Maar het opvallende is dat direct op de eerste pagina van de zoekopdracht “Margot Robbie” op Google afbeeldingen, sex scenes te zien zijn van haar rol in de film Wolf of Wall Street. Dat is een film die juist vol zit met prostitutie en waarin het gaat om een wereld waarin feminisme eigenlijk totaal niet bestaat. Het beetje kleding wat Margot Robbie nog aan heeft in deze bekende sex scenes is overigens van hetzelfde kleur roze. Dat dan weer wel. En in de film verleidt ze ook een rijke man, eigenlijk net als Lilli (waar Barbie op gebaseerd is) oorspronkelijk deed.

Een conclusie? Als je een oog dicht knijpt heeft de film feministische trekjes, maar je prikt vrij snel door de dunne schil heen. Het concept Barbie is volgens ons ook alles behalve vrouwvriendelijk. Dat deze nieuwe Barbie film wellicht ook onvriendelijk is voor mannen, verandert hier niets aan.

De Barbie film is inmiddels verboden in een aantal landen:

Even iets anders. Want dit is bijvoorbeeld in Vietnam, omdat het de Zuid-Chinese Zee als territorium van China laat zien. In westerse landen verwijst de naam van de zee abusievelijk naar China, maar in Vietnam heet de zee “Oostzee”. In de Filipijnen wordt de zee als West-Filipijnse Zee aangeduid. Deze zee is van groot geopolitiek belang en dus een bron van internationale conflicten. Naast China maken ook Vietnam, Taiwan, Filipijnen, Brunei en Maleisië aanspraak op het gebied. Waarom de makers van de film het aan China hebben toegekend is ons onbekend, maar heeft er dus wel voor gezorgd dat Barbie in een aantal landen niet te zien zal zijn.

Bronnen:

Met dank aan Fondation Tanagra (een voormalig ontwerper bij Mattel)